Wybitny malarz, jeden z twórców kierunku Op-art, który nazwę wziął od jego wystawy z 1964 r. o nazwie „Optical Paintings”. Nim osiadł w ostatecznie w Stanach Zjednoczonych, na jego życie miały wpływ wydarzenia II wojny światowej - jako nastolatek wraz z rodziną został deportowany do pracy na Syberii, gdzie na skutek panujących tam ciężkich warunków stracił władzę w prawej ręce. Dwa lata później, w 1942 r. po uzyskaniu amnestii, wraz z rodziną ucieka na południe, podróżując po Bliskim Wschodzie i docierając do tak odległych zakątków jak Pakistan czy Indie. Ostatecznie w 1942 r. został ulokowany w obozie dla polskich uchodźców w Ugandzie, co miało znaczący wpływ na jego twórczość. Jak sam mówił, największe wrażenie zrobiły na nim kolory natury jakie udało mu się zaobserwować, które w efekcie stały się inspiracją dla jego malarstwa.
„Dla mnie był to całkowicie fantastyczny fenomen, który, ku mojej radości, rozgrywał się przed moimi oczami każdego dnia. Mogłem przyglądać się, jak dżungla zmienia kolory od purpury po nieledwie czerwień , potem znowu z powrotem do niebiesko-zielonego lub czarnego. To były przepyszne barwne czary. Fascynowałem się tym dramatem i chciałem go przedstawić”
(M. Smolińska, Julian Stańczak. Op art i dynamika percepcji, Muza SA, Warszawa 2014, s. 14)
Lata 50 to jego podróż do Ameryki, gdzie po ukończeniu studiów na jednej z najbardziej prestiżowych uczelni Yale, zaczął wykorzystywać doświadczenia zdobyte podczas pobytu w Afryce. Jego twórczość była swoistą nowością w świecie sztuki – Stańczak dzięki wcześniejszym doświadczeniom odważnie operował kolorem, a jego prace cechowały się uporządkowanym rytmem, charakterystycznym dla tempa muzycznego. Z czasem jego prace stają się coraz bardziej skomplikowane – artysta używa coraz większej palety barw, a tworzone przez niego kompozycje cechują się większym stopniem złożoności. Jego eksperymenty stają się wyrafinowane, a optyczna gra z odbiorcą zyskuje coraz większe grono sympatyków.
Dzisiaj Julian Stańczak jest ikoną sztuki XX wieku. Jego obrazy przez blisko 60 lat wystawiane były na licznych wystawach, obecne są takie w zbiorach ponad 70 muzeów, a także licznych prywatnych kolekcji. Wśród ośrodków posiadających prace Juliana Stańczaka warto wyróżnić: Cleveland Institute of Art, The Metropolitan Museum of Art, Miami University Art Museum, Museum of Fine Arts Boston czy Museum of Modern Art (New York).
