Jerzy Nowosielski (ur. w 1923 r., zm. 2011 r. w Krakowie)
"Kobieta jest symbolem Kościoła. A cerkiew i akt są do siebie podobne. Kształty barokowych kopuł przypominają kształt kobiecego ciała. Cerkiew i kobieta to królestwo boże na ziemi."
Jerzy Nowosielski
Jerzy Nowosielski to nie tylko jeden z najciekawszych polskich malarzy wspołczesnych, rysownik, scenograf, autor wielu prac teoretycznych o ikonie i malarstwie, ale też wybitny myśliciel i teolog prawosławny. Dekorując ściany wielu kościołow i cerkwi, jest Jerzy Nowosielski jednym z bardzo niewielu, jeśli nie jedynym Artystą wspołczesnym, ktory pozostawił po sobie dzieła monumentalne i zarazem głęboko religijne. Artysta urodził się w dwunarodowej, ukraińskoniemieckiej rodzinie dwuwyznaniowej co miało ogromny wpływ na całe jego dalsze życie, tworczość, tożsamość narodową i religijną. Od 1951 roku wspołpracował z Cerkwią Prawosławną, od 1956 z Kościołem Rzymsko-Katolickim, od 1968 z Cerkwią Grecko-Katolicką w Polsce. Do około połowy lat 1950-tych uważał się za ateistę, lecz przeżył proces nawrocenia religijnego w latach 1954–1958. Od lat 60-tych publicznie określał się jako prawosławny. W latach 1962–1993 pracował w ASP jako etatowy nauczyciel akademicki. Tytuł naukowy profesora zwyczajnego otrzymał w 1985 roku. W 1996 roku wspólnie z żoną Zofią założył Fundację Nowosielskich, ktorej celem jest wspieranie wybitnych osiągnięć kultury polskiej poprzez przyznawanie stypendiow i dorocznych nagrod. W 2000 roku został uhonorowany tytułem doctora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od I połowy lat 1940-tych do ostatniej dekady XX w. malował Nowosielski obrazy świeckie, sztalugowe o zrożnicowanej tematyce: obrazy figuratywne martwe natury, pejzaże oraz obrazy abstrakcyjne. Z wielkim wyczuciem łączył cienką czarną kreskę wyodrębniającą figury z czystym, świetlistym kolorem, ktorego natężenie daje często efekt wewnętrznego świecenia formy. Obydwa nurty: abstrakcyjny i figuracyjny, rozwijał Artysta w swojej tworczości rownolegle. W figuracjach od początku lat 70. miał tzw. okres obrazow białych i czarnych (czarne akty). W pejzażach w latach 70., 80., 90. XX wieku przechodził tzw. okres zielony (serie zielono-błękitnych, zgeometryzowanych pejzaży z cerkwiami). Niezwykle śmiała wyobraźnia przestrzenna pozwoliła mu poźniej stworzyć dzieła wyjątkowe na polskim gruncie. Należą do nich dekoracje (polichromie, witraże, mozaiki) w świątyniach obrządku wschodniego i zachodniego. Jednym z ostatnich przykładow jest realizacja architektoniczno-malarska, wykonana przy współpracy z architektem Bogdanem Kotarbą. Spełnienie marzeń Artysty o dziele kompletnym – cerkiew w Białym Borze na Pomorzu Zachodnim (1992–1997), wybudowana dla niewielkiej greckokatolickiej społeczności przesiedlonych tam Łemkow. Prace malarza pokazywano nie tylko na wielu wystawach indywidualnych oraz – regularnie – na ekspozycjach prac członkow Grupy Krakowskiej, ale rownież na historycznych wystawach zbiorowych jak: Metafory (Warszawa 1962), Festiwale Polskiego Malarstwa Wspołczesnego (Szczecin, od 1962), Festiwale Sztuk Plastycznych Porównania (Sopot, od 1965), Voir et concevoir (krakowskie Sukiennice 1975, na ktorą namalował jedno ze swoich najwybitniejszych dzieł – panoramiczną kompozycję Villa dei Misteri), Romantyzm i romantyczność w sztuce polskiej XIX i XX wieku (Warszawa 1975, Katowice 1976), pokazach organizowanych w latach 80. w ramach ruchu kultury niezależnej oraz ich podsumowania: Dotyk. Ikonografia lat 80. w twórczości plastycznej środowiska krakowskiego, Epitafium i siedem przestrzeni (obie z 1991), wystawie Jerzy Nowosielski, Mikołaj Smoczyński, Leon Tarasewicz (Warszawa 1997) i W poszukiwaniu Autentyku (Lublin 2002). W 2003 roku w Warszawie odbyła się retrospektywna wystawa gromadząca ok. 600 dzieł Artysty. Artysta reprezentował Polskę na Biennale w Wenecji (1956) i w Sao Paulo (1959). W roku 1960 jego obraz Wiolonczelista został wytypowany do nagrody Solomona Guggenheima w Nowym Jorku. Jerzy Nowosielski był wielokrotnie nagradzany. Jest laureatem Nagrody II (1962) i I stopnia (1973, 1981, 1997) Ministra Kultury i Sztuki, Nagrody im. Władysława Pietrzaka (1967), otrzymał Srebrny Wawrzyn Polskiego Komitetu Olimpijskiego za cykl obrazow Pływaczki (1973), Złoty Krzyż Zasługi (1976), Nagrodę im. Brata Alberta (1977), Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1981), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1981), Nagrodę Państwową I stopnia (1984), Nagrodę im. Jana Cybisa (1988), Medal Anny Kamieńskiej (1992), Nagrodę Wielką Fundacji Kultury (1994), Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1998), Nagrodę im. Witolda Wojtkiewicza (1999; nagrodę przyznaje ZarządOkręgu ZPAP w Krakowie), Srebrny Medal Cracoviae Merenti (1999) oraz najwyższe odznaczenie cerkwi prawosławnej w Polsce – Medal św. Marii Magdaleny II stopnia (1985).
